Patient Education

डोळ्याला कसलाही त्रास न होता, गुपचुपपणे डोळ्याची नजर खराब करणारा आजार म्हणजे काचबिंदु.

रक्ताचे जसे ब्लड प्रेशर असते तसे डोळ्याचेही ठराविक प्रेशर असते. काचबिंदुमधे हे प्रेशर वाढते.याचा पेशंटला काहीच त्रास होत नाही. डोळा ना दुखतो ना लाल होतो,पण अनेक दिवस डोळ्याचे प्रेशर असे वाढलेले राहिल्यामुळे डोळ्याच्या नसेवर दाब येऊ लागतो व नस खराब होते.त्यामुळे

डोळ्याची कडेची नजर खराब होऊ लागते. (field of vision). म्हणजे दुकानात चष्म्याचा नंबर काढायला गेल्यास बरे दिसते ,पण पेरिमेट्री ही विशेष तपासणी केली तर त्या व्यक्तीची बाजुचे दिसण्याची क्षमता खुप कमी झालेली आढळुन येते. डोळ्याचे प्रेशर अर्थातच जास्त असते व डोळ्याची नस तपासली तर ती बरीच खराब झालेली दिसते. वेळीच इलाज केला नाही तर हळुहळु समोरचेही दिसेनासे होते व अंधत्व येते.

रक्ताच्या प्रेशरचा किंवा मानसिक ताणाचा याच्याशी काही संबंध नाही.

काचर्बिंदुचे दोन प्रकार आहेत.

१)क्लोज्ड अँगल ग्लॉकोमा - ज्यांना चष्म्याचा जास्त प्लस नंबर आहे अशा मध्यमवयीन,स्थूल स्त्रीयांना हा काचबिंदु होण्याची शक्यता जास्त असते.काही प्रसंगी या पेशंटना डोळा अचानक लाल होऊन प्रचंड दुखण्याचा त्रास होऊ शकतो. (Acute congestive glaucoma).

२)ओपन अँगल ग्लॉकोमा- यात हळुहळु डोळ्याचे प्रेशर वाढत राहुन पेशंटच्या नकळत अंधत्व येते.काहीच त्रास होत नाही. पेशंटला कळते तेव्हा फार उशीर झालेला असतो.

क्वचित प्रसंगी काही पेशंटना काचबिंदुमुळे सतत डोके दुखणे,दिव्याभोवती रंगीत कडे दिसणे,जवळचे बघायला त्रास होणे असे त्रास होऊ शकतात.पण त्याकडे बहुधा दुर्लक्ष केले जाते.

मोतीबिंदु व काचबिंदुत फरक आहे. मोतीबिंदुने गेलेली नजर परत येते ,पण काचबिंदूने एकदा नजर खराब झाली की ती पुन्हा येत नाही.म्हणजे काचबिंदुचे निदान लवकर होणे व इलाज लवकर चालु होणे हे आवश्यक ठरते. काचबिंदु झाला तरी डोळ्याला फारसा त्रास होत नाही.नित्याच्या तपासणीत नेत्रतज्ञानी डोळ्याचा दाब, दृष्टिची नस व दृष्टीचे परिक्षेत्र तपासले तरच काचबिंदुचे निदान वेळेत होऊ शकते.

आफळे आय हॉस्पिटलमधे प्रत्येक पेशंटच्या डोळ्याचा दाब तपासला जातो ,तसेच डोळ्याची नसही तपासली जाते.

म्हणुनच प्रत्येक व्यक्तीने वर्षातुन एकदा नेत्रतज्ञाकडुन डोळे​ तपासुन घ्यायला हवेत.विशेषत:पस्तीस वर्षावरील व्यक्ती,जाड चष्मा असणार्‍या व्यक्ती व जवळच्या नातेवाईकांना काचबिंदु असलेल्या व्यक्तीनी डोळ्याची काचबिंदुसाठी नियमित तपासणी करुन घ्यावी.

आफळे आय हॉस्पिटलमधे काचबिंदुच्या निदानासाठी सर्व आवश्यक सुविधा आहेत.

काचबिंदुचे वेळीच निदान झाले तर घाबरण्यासारखे काही नाही.काचबिंदुवर ड्रॉपच्या स्वरुपात प्रभावी औषधे आहेत.हे ड्रॉप नियमित घातले की डोळ्याचा दाब नॉर्मल राहतो व द्रुष्टीची नस सुरक्षित राहते.मात्र ड्रॉप घालुन दाब नॉर्मल राहतोय का हे बघणे आवश्यक असते.त्यासाटी डॉक्टरना नियमित भेटणे आवश्यक ठरते. जर या तपासणीत काचबिंदु काबुत नाही असे आढळले तर ड्रॉप बदलावे लागतात.कधी कधी २ते ३ प्रकारचे ड्रॉप घालावे लागतात.

क्वचित प्रसंगी कोणतेच औषध नीट काम करत नाही. असे झाले तर ऑपरेशन करावे लागते.

काही काचबिंदुसाठी लेझर उपचार प्रभावी ठरतो.

मोतीबिंदुला ऑपरेशन शिवाय पर्याय नाही पण काचबिंदुला मात्र ऑपरेशन हे शेवटचा उपाय म्हणुन केले जाते.

काही वेळा,काही लोकांना ( क्लोज्ड अँगल ग्लॉकोमा)अचानक काचबिंदुचा एटेक येऊ शकतो,अशा वेळी पेशंटला अेडमिट करुन सलाईन लाऊन डोळ्याचा दाब कमी करावा लागतो. या प्रकारच्या काचबिंदुत लेझरचा उपयोग होतो.

कशानेच नियंत्रणात न राहणाऱ्या ​काचबिंदुसाठी वॉल्व इंप्लांट करावे लागते.

3 ते 13,14 वर्षाच्या मुलांना संध्याकाळी डोळे लाल होणे,

खाजणे,चोळणे,चिकटणे हा त्रास होत असेल तर तो अेलर्जी मुळे होत असु शकतो.

हवेतील धूळ,घरातील माईट्स,किंवा परागकण यासारख्या इतरांना निरुपद्रवी गोष्टीचा काही मुलांना त्रास होतो.त्यांचे शरीर,(डोळे )या साध्या गोष्टीवर चुकीची प्रतिक्रीया देते.व त्या गोष्टींच्या संपर्कात आल्यावर डोळे लाल होऊन खाजतात.नॉर्मल माणसाला या गोष्टींच्या संपर्कात येऊनही काहीच त्रास होत नाही.पण ज्याला अँलर्जी आहे त्या व्यक्तीला या गोष्टींच्या संपर्कात आल्यावर अचानक डोळे लाल होणे,खाजणे असा त्रास होतो.यालाच अेलर्जी असे म्हणतात.

बहुधा हवेतील धुळीची किंवा परागकणांची अेलर्जी असते.

अेलर्जीचा एटेक प्रत्येक वर्षी विशिष्ट ऋतुमधे येतो किंवा काही मुलांना वर्षभर त्रास होतो.

अेलर्जी ही शरिरातुनच येणारी चुकीची प्रतिक्रीया असल्याने ती नियंत्रित करता येते, पण पूर्ण बरी करता येईलच असे नाही.

नवीन नवीन उत्तम औषधोपतचाराने पेशंटला आराम मिळु शकतो.

पण औषधोपचार काटेकोरपणाने व नियमीतपणे नेत्रतज्ञांच्या सल्ल्याने घेतला पाहिजे.आपल्याच मनाने औषधे परत परत वापरु नयेत किंवा चालु ठेवु नयेत.

अँलर्जीमुळे नजरेला काही धोका सहसा होत नाही पण अनियमीत व आपलेआपण औषधे वापरल्याने मात्र मोतीबिंदु,काचबिंदु होऊ शकतो.

प्रत्येक वेळी डोळे लाल झाले की नेत्रतज्ञ डॉक्टरला दाखवणे आवश्यक आहे.ते शक्य नसेल तर काही करु नये,पण स्वत:ची स्वत:,अथवा केमिस्टच्या सल्ल्याने औषधे घेऊन वापरु नये.

अेलर्जी नक्की कशाची आहे ते शोधणे विशिष्ट टेस्टिंगशिवाय शक्य नाही.व बरेचदा ज्याची अेलर्जी आहे ती वस्तुू पू्र्णत: टाळणेही शक्य नसते.

तेव्हा अेलर्जीची तीव्रता कमी करण्यासाठी खालील गोष्टी करुन बघाव्या.

वारंवार डोळे धूणे

धुळीत व उन्हात न जाणे.

पेशंटसमोर घरात सफाई न करणे, धूळ न उडू देणे.

अंधरुण पांघरुण वरचेवर स्वच्छ धूणे.

स्वच्छ गाद्या व उशा वापरणे.

बाहेर जाताना गॉगल वापरणे.

डोळ्यावर थंड पाण्याच्या घड्या ठेवणे.

डोळे चोळणे मात्र आजिबात टाळावे.कारण जोरजोरात डोळे चोळल्यामुळे डोळ्याच्या नाजुक भागाला इजा होऊन नजरेवर परिणाम होऊ शकतो.

अेलर्जी बरोबरच चष्म्याचा नंबर असु शकतो.डोळ्याला अेलर्जीतुन थोडा आराम पडला की तो तपासून योग्य नंबरचा चष्मा लावावा.

डॉ आफळे आय हॉस्पिटलमधे आधुनिक औषधोपचाराने अेलर्जीवर खूप चांगला इलाज होतो.

बहुधा अँलर्जी वषाच्या 13,14 वर्षापर्यंत आपोआप बरी होऊन जाते.